Artykuł 209 Konstytucji RP określa, iż “Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, na 5 lat”. Adam Bodnar funkcję polskiego ombudsmana pełni od 9 września 2015 r. Mimo wygaśnięcia kadencji ponad pół roku temu, dr Bodnar nadal sprawuje ten urząd.

Jesienią ubiegłego roku, Marszałek Sejmu Elżbieta Witek dwukrotnie ogłaszała procedurę powołania RPO. W obu przypadkach jedyną kandydatką zgłoszoną na ten urząd była Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, pracowniczka Biura RPO. Została zaproponowana przez trzy największe opozycyjne kluby parlamentarne - Koalicję Obywatelską, Lewicę oraz Koalicję Polską. Jej kandydatura przepadła z głosowaniach - zarówno we wrześniu, jak i w październiku Prawo i Sprawiedliwość, Konfederacja oraz pojedynczy posłowie PSL-Kukiz’15 opowiedzieli się przeciwko jej kandydaturze.

W styczniu posłowie po raz trzeci zajęli się wyborem następcy Adama Bodnara. Ponownie zgłoszona została Zuzanna Rudzińska-Bluszcz (tym razem przez Koalicję Obywatelską, Lewicę oraz Polskę 2050). PSL-Koalicja Polska i Konfederacja zdecydowały się zgłosić kandydaturę Roberta Gwiazdowskiego. Trzecią kandydaturą był wiceszef MSZ oraz poseł partii rządzącej Piotr Wawrzyk, zaproponowany przez obóz Zjednoczonej Prawicy. 21 stycznia większość sejmowa wyraziła poparcie dla wiceszefa polskiej dyplomacji. Miesiąc później jego kandydatura nie uzyskała akceptacji Senatu (stosunkiem głosów 51:48, przy głosie wstrzymującym senator Lidii Staroń).

W pierwszej połowie marca, Marszałek Sejmu ponownie ogłosiła procedurę wyboru RPO. Termin zgłoszeń w czwartej próbie powołania rzecznika upływa 19 marca. Kandydatem Zjednoczonej Prawicy będzie Bartłomiej Wróblewski, poseł PiS z Poznania. Wróblewski w Twitterowym wpisie poinformował, że kandyduje by “Bronić ludzkich praw i wolności zagwarantowanych w Konstytucji i ustawach oraz budować mosty między Rodakami”. Opozycyjne kluby parlamentarne wykluczyły poparcie dla posła partii rządzącej. Takiego poparcia nie wyklucza jednakże senator Jan Filip Libicki z PSL, argumentując, że to Wróblewski złożył wniosek do TK, w wyniku którego Trybunał zdecydował o niezgodności ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z Konstytucją, co w konsekwencji oznaczało zakaz aborcji w przypadku uszkodzenia płodu.

Zuzanna Rudzińska-Bluszcz zapowiedziała, że nie będzie ubiegać się o urząd Rzecznika Praw Obywatelskich po raz kolejny. Kandydatem Lewicy ma być działach społeczny Piotr Ikonowicz. Koalicja Obywatelska przymierza się do wystawienia Sławomira Patyry, profesora prawa z Uniwersytetu Marii Cure-Skłodowskiej, do poparcia którego namawia Polskie Stronnictwo Ludowe. Partia Władysława Kosiniaka-Kamysza waha się między poparciem kandydata KO oraz wystawieniem własnego kandydata, którym według Polskiej Agencji Prasowej miałby być prof. Paweł Chmielnicki z Uczelni Łazarskiego. Na dzień dzisiejszy nie wiadomo kiedy Sejm zajmie się wyborem RPO.

Warto nadmienić, iż we wrześniu 2020 r., już po zakończeniu kadencji Adama Bodnara, grupa posłów PiS złożyła wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy o RPO. Trybunał ma orzec, czy urzędujący rzecznik może pełnić stanowisko po upływie swojej kadencji. Termin rozprawy był przekładany ośmiokrotnie - obecny termin wyznaczono na 25 marca. Z powodu oskarżeń Andrzeja Przyłębskiego, męża prezes TK, wobec urzędującego RPO, 3 marca b.r. Adam Bodnar złożył wniosek o wykluczenie ze składu orzekającego Julii Przyłębskiej. Wcześniej Bodnar wnioskował o wykluczenie ze składu orzekającego Justyna Piskorskiego oraz Stanisława Piotrowicza. W październiku ub.r. TK odmówił wyłączenia ze składu tych sędziów.

Źródła:

• Komunikat RPO dot. wyłączenia sędziów TK ze składu orzekającego
• Gazeta Prawna - nowy termin wyboru RPO
• Gazeta Prawna - kandydatura Piotra Ikonowicza
• wnp.pl - kandydatura prof. Sławomira Patyry
• PAP - kandydatura prof. Pawła Chmielnickiego
• Polsat News - wywiad z senatorem Libickim
• Sejm RP - Głosowanie nr 76 na 19. posiedzeniu Sejmu
• Sejm RP - Głosowanie nr 149 na 21. posiedzeniu Sejmy
• Sejm RP - Głosowanie nr 198 na 25. posiedzeniu Sejmu
• Senat RP - Głosowanie nr 5 na 21. posiedzeniu Senatu
• Twitter - wpis posła Bartłomieja Wróblewskiego