Rzecznik Praw Obywatelskich jest instytucją, która stoi na straży praw człowieka oraz jego wolności. Bada również, czy działania władzy publicznej nie naruszają praw obywateli, zasad współżycia oraz sprawiedliwości społecznej. Pilnuje również, aby nie doszło do aktów dyskryminacji. Rzecznik jest powoływany na podstawie Konstytucji RP oraz ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich.

Rzecznik idealny?

Na tę chwilę urząd RPO pełni jeszcze prof. Adam Bodnar. Wiele osób pozytywnie ocenia jego działania. Można usłyszeć opinie, że jest to człowiek bardziej kompetentny niż cała opozycja.  Jednak prof. Bodnar postanowił kandydować na tylko jedną kadencję, czyli pięć lat, ponieważ jego zdaniem obecny system prawny nie jest jeszcze taki jak w dojrzałych demokratycznie państwach, gdzie pozycja rzecznika jest na tyle uznawana, że nawet gdy jest on krytykiem władzy, uznaje się, że ta krytyka wychodzi państwu na dobre. W Polsce ten system jeszcze nie działa na tyle dobrze i są naprawdę małe szanse, żeby politycy dobrze postrzegali osobę, która ma krytyczną postawę wobec niektórych działań władz oraz instytucji publicznych. Największym problemem jest jednak to, że pięcioletnia kadencja Adama Bodnara minęła już w tamtym roku...

Zabraknie Rzecznika Praw Obywatelskich?

Od upłynięcia kadencji funkcję RPO tymczasowo nadal pełni Adam Bodnar, jednak dzisiaj może się to zmienić. Po upłynięciu kadencji 9 września 2020 roku posłowie Zjednoczonej Prawicy zaskarżyli do Trybunału Konstytucyjnego przepis, który umożliwia tymczasowe pełnienie tego urzędu. Dokładniej mowa o art. 3 ust. 6 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich, który mówi o zasadzie demokratycznego państwa prawnego oraz wywodzonej z niej zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Pierwsza rozprawa TK odbyła się wczoraj o godzinie 14.00. Rozprawę prowadziła sędzia Julia Przyłębska. Przedstawicielem wnioskodawcy, czyli grupy posłów, która zaskarżyła przepis był poseł Marek Ast. Przedstawicielem Prokuratora Generalnego był zaś prokurator Stanisław Bończak. Arkadiusz Mularczyk, poseł Prawa i Sprawiedliwości reprezentował Sejm. Wszystkie strony przedstawiły swoją argumentację, jednak wyroku nie usłyszeliśmy. Dalsza część rozprawy odbędzie się dzisiaj o godzinie 9.00. Jeżeli Trybunał Konstytucyjny uzna tamten przepis za niezgodny z Konstytucją RP, to do czasu wyboru nowego Rzecznika Praw Obywatelskich nikt nie będzie sprawować tego urzędu.

Kiedy staje przed nimi w cieniu podejrzenia...

Wczoraj o 18.00 w Sejmie zaczęło się opiniowanie wniosków w sprawie powołania na Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich. Mieliśmy trzech kandydatów na ten urząd, których przedstawiono podczas Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Kandydatem na RPO koalicji Zjednoczonej Prawicy jest poseł Prawa i Sprawiedliwości Bartłomiej Wróblewski. Jego życiorys podczas Komisji przedstawiła poseł Anna Milczanowska. Za jedno z jego osiągnięć uznano między innymi wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, który rozpoczął masowe protesty w Polsce. Drugim kandydatem jest prof. Sławomir Patyra, kandydat Koalicji Obywatelskiej oraz Koalicji Polskiej. Został on przedstawiony przez posłów Kropiwnickiego i Paszyka. Za zalety prof. Patyry uznano między innymi niezależność. Krzysztof Śmiszek w imieniu Lewicy przedstawił kandydaturę Piotra Ikonowicza. Poseł mówił między innymi o tym, że ich kandydat zawsze stoi po stronie słabszych i od lat trwa w swoich ideałach.

Kandydat partyjny, czy może kościelny?

Jan Paweł II mówił... Poseł Wróblewski w swojej wolnej wypowiedzi podczas wczorajszej Komisji nieraz odwoływał się do słów papieża Polaka. Mówił o prawach kobiet, mówił o prawach osób o innej orientacji, mówił o prawach najróżniejszych mniejszości. Mówił również o wolności słowa, wolności zgromadzeń oraz wolności wyznania. Oby nie skończyło się jedynie na słowach...

Nie lubię mówić o sobie.

Profesor Sławomir Patyra to chyba najbardziej tajemniczy kandydat. Podczas spotkania Komisji mówił o tym, jak jego zdaniem powinien wyglądać urząd RPO. Tłumaczył, iż państwo służy obywatelom, a obywatele powinni odczuwać bezpieczeństwo polityczne, społeczne i socjalne. Właśnie tego zdaniem prof. Patyry powinien pilnować Rzecznik Praw Obywatelskich.

Jestem nieobliczalnym czarnym koniem.

Zdaniem Piotra Ikonowicza to nieobliczalność powinna być zaletą u Rzecznika Praw Obywatelskich. Kandydat Lewicy mówił między innymi o swoich walkach z nielegalnymi eksmisjami ludzi na bruk. Wspominał, że większość polskiego społeczeństwa oczekuje kogoś, kto bezwarunkowo będzie po ich stronie.

Nie róbcie tutaj cyrku.

Nie odbyło się bez sprzeczek. Po wypowiedz posła Michała Szczerby, przewodniczący Komisji poseł Marek Ast najpierw odebrał możliwość zabrania głosu posłowi, mówiąc, że nie ma robić cyrku, a później złożył wniosek formalny o ograniczenie wypowiedzi do dwóch minut. Wniosek nie przeszedł. Najczęściej odpytywanym kandydatem był poseł Bartłomiej Wróblewski. Głównym tematem zapytań była konstytucyjność wielu działań rządu Zjednoczonej Prawicy. Jednym słowem, łatwo nie było. Spotkanie Komisji ciągnęło się i bardzo często nie było zgody między uczestnikami.

Historia lubi się powtarzać?

Pozytywną opinię uzyskał jedynie kandydat na RPO Zjednoczonej Prawicy. Pozostali dwaj kandydaci uzyskali opinię negatywną. Kandydatura posła Wróblewskiego będzie rozpatrywana teraz przez Sejm oraz Senat. Może jednak dojść do sytuacji, że historia zatoczy koło i na nowo w Sejmie będą zgłaszane kandydatury.

Źródła:

• Transmisja z opiniowania wniosków kandydatów na urząd Rzecznika Praw Obywatelskich przez Komisję Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Spotkanie Komisji odbyło się 12.04.2021 o godzinie 18.00.
• Rozprawa Trybunału Konstytucyjnego o pełnieniu obowiązków przez Rzecznika Praw Obywatelskich, po upływie pięcioletniej kadencji, do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika. Rozprawa z dnia 12.04.2021 godzina 14.00.